Bhavesh's Tryst

Little poems & notes created to break the mudane

Saturday, May 26, 2018

 

खुमारी - ओशो

खुमारी - ओशोडोल भी रहे मस्ती में और जागे भी,
नाच भी रहे और जागे भी...
गीत को उठने दो, गीत को उठने दो और साज को छिड़ जाने दो
गीत को उठने दो और साज को छिड़ जाने दो...
चुप्पी को छुने दो लफ़्जों के नर्म तारों को,
चुप्पी को छुने दो, चुप्पी को छुने दो लफ़्जों के नर्म तारों को
और लफ़्जों को, और लफ़्जों को चुप्पी की गजल गाने दो।
गीत को उठने दो और साज को छिड़ जाने दो...
खोल दो खिड़कियाँ सब, और उठा दो पर्दे,
नयी हवा को बंद घर में आने दो।
छत से झाँक रही कब से है चाँदनी की परी,
दिया बुझा दो, आँगन में उतर आने दो।
फ़िजाँ में छाने लगी है, फ़िजाँ में छाने लगी है बहार की रंगत
फ़िजाँ में छाने लगी है बहार की रंगत...
जुही को खिलने दो, जुही को खिलने दो और चम्पा को महक जाने दो।
गीत को उठने दो और साज को छिड़ जाने दो...
जरा संभलने दो मीरा की थिड़कती पायल,
जरा संभलने दो, जरा संभलने दो मीरा की थिड़कती पायल,
जरा गौतम के सधे पाँव बहक जाने दो।
जरा संभलने दो मीरा की थिड़कती पायल,
जरा गौतम के सधे पाँव बहक जाने दो।
गीत को उठने दो और साज को छिड़ जाने दो...
हँसते होठों को, हँसते होठों को जरा चखने दो अश्कों की नमी...
और नम आँखों को, और नम आँखों को जरा फ़िर से मुस्कुराने दो।
हँसते होठों को जरा चखने दो अश्कों की नमी...
और नम आँखों को, और नम आँखों को जरा फ़िर से मुस्कुराने दो।
दिल की बातें अभी झड़ने दो हरसिंगारों सी,
बिना बातों के कभी आँख को भर आने दो
रात को कहने दो कलियों से राज की बातें
गुलों के होठों से उन राजों को खुल जाने दो
जरा जमीं को अब उठने दो, जरा जमीं को अब उठने दो अपने पाँवों पर
जरा आकाश की बाहों को भी झुक जाने दो
जरा जमीं को अब उठने दो अपने पाँवों पर
जरा आकाश की बाहों को, जरा आकाश की बाहों को भी झुक जाने दो।
गीत को उठने दो और साज को छिड़ जाने दो...
जरा संभलने दो मीरा की थिड़कती पायल,
जरा गौतम के सधे पाँव बहक जाने दो।
कभी मंदिर से भी उठने दो, कभी मंदिर से भी उठने दो अजान की आवाज
कभी मंदिर से भी उठने दो अजान की आवाज
कभी मस्जिद की घंटियों को भी बज जाने दो
कभी मस्जिद की घंटियों को भी बज जाने दो
पिंजरे के तोतों को दुहराने दो झूठी बातें,
अपनी मैना को तो, अपनी मैना को तो पर खोल चहचहाने दो।
उनको करने दो मुर्दा रस्मों की बर्बादी का गम
हमें नयी जमीं, नया आसमां बनाने दो।
एक दिन उनको उठा लेंगे सर आँखों पर
आज जरा खुद के तो पाँवों को संभल जाने दो
एक दिन उनको उठा लेंगे इन सर आँखों पर
आज जरा खुद के तो पाँवों को संभल जाने दो
गीत को उठने दो और साज को छिड़ जाने दो...
जरा संभलने दो मीरा की थिड़कती पायल,
जरा गौतम के सधे पाँव बहक जाने दो।
जरा सागर को बरसने दो बन कर बादल
और बादल की नदी को सागर में खो जाने दो।
जरा चंदा की नर्म धूप में सेंकने को बदन
जरा सूरज की चाँदने में भींग जाने दो।
उसको खोने दो, उसको खोने दो जो कि पास कभी था ही नहीं
उसको खोने दो जो कि पास कभी था ही नहीं
जिसको खोया ही नहीं, जिसको खोया ही नहीं उसको फ़िर से पाने दो
उसको खोने दो जो कि पास कभी था ही नहीं
जिसको खोया ही नहीं उसको फ़िर से पाने दो
गीत को उठने दो और साज को छिड़ जाने दो...
जरा संभलने दो मीरा की थिड़कती पायल,
जरा गौतम के सधे पाँव बहक जाने दो।
अरे हाँ हाँ हुए हम, लोगों के लिए दीवाने
अब लोगों को भी कुछ होश में आने दो
ये है सच कि बह्त कड़वी है मय इस साकी की
ये है सच कि बह्त कड़वी है मय इस साकी की,
रंग लाएगी गर साँसों में उतर जाने दो
छलकेंगे जाम जब छाएगी खुमारी घटा,
जरा मयखानों के पैमानों को तो संभल जाने दो
जरा साकी के तेवर तो बदल जाने दो।
गीत को उठने दो और साज को छिड़ जाने दो...
जरा संभलने दो मीरा की थिड़कती पायल,
जरा गौतम के सधे पाँव बहक जाने दो।
न रहे मयखाना, न रहे मयखाना, न मैख्वार, न साकी, न शराब
नशे को ऐसे भी एक हद से गुजर जाने दो
उसको गाने दो, उसको गाने दो अपना गीत मेरे होठों से
उसको गाने दो अपना गीत मेरे होठों से
मुझे उसके सन्नाटे को गुनगुनाने दो।
जरा संभलने दो मीरा की थिड़कती पायल,
जरा गौतम के सधे पाँव बहक जाने दो।
गीत को उठने दो और साज को छिड़ जाने दो...
गीत को उठने दो, गीत को उठने दो और साज को छिड़ जाने दो...

Friday, May 25, 2018

 

Woment

WOMEN

O Lord what a creation

It is through them that we get this entire world, society and nation

They nurture us with values, pride & passion

It's the highest relation

However mundane or hectic life may turn, they have the gumption

It is horrifying to imagine a world without women

To care, love, nourish, nurture who will be there every now & then

Respect each women in life, every time, don't ask when

From her womb to tomb every life has a story

Let us salute women's glory

When life turn's dreary

Nights are scary

Torch bearers are mostly mothers or sisters or women whom we marry

On a day men may not be able to make a required slurry

Women always make a perfect luscious curry

Men mostly have low patience, always running in a flurry

Women have an inherent art to plan and tame any kind of hurry

They can think vividly and take you out of blue

Men cannot easily break that glue

God have gifted them with a special hue

All will agree that's perfectly true

From complex office tasks, to child care, to the perfect tea that they brew

Even in dire situations women seldom slew

Never underestimate to think a women's voice as a shrill mew

Universe's divine force will make you vanish like a trifle dew

The Lord created her uniquely, she always deserves a front pew

Thursday, May 24, 2018

 

Who is the best manager

कई साल पहले एक बड़े कॉर्पोरेट हाउस ने बेंगलोर में *मैनेजमेंट गुरुओं* का एक सम्मेलन कराया था।

उसमे एक सवाल पूछा गया था।

*आप सफलतम मैनेजर किसे मानते हैं?*

विशेषज्ञों ने...

रोनाल्ड रीगन से नेल्सन मंडेला तक,

चर्चिल से गांधी तक,

टाटा से हेनरी फोर्ड तक,

चाणक्य से बिस्मार्क तक,

और न जाने कितने और नाम सुझाये।

पर ज्यूरी ने *कुछ और ही सोच* रखा था।

*सही उत्तर था* सफलतम प्रबंधक है...

*"एक आम गृहिणी ।"*

एक गृहिणी परिवार से किसी का *ट्रांसफर* नहीं कर सकती।

किसी को *सस्पेंड* नहीं कर सकती।

किसी को *टर्मिनेट* नहीं कर सकती।

और,

किसी को *अपॉइंट* भी नहीं कर सकती।

परन्तु फिर भी *सबसे काम करवाने की क्षमता* रखती है।

*किससे*, *क्या* और *कैसे* कराना है...

कब *प्रेम के राग* में *हौले से काम पिरोना* है...

और कब *राग सप्तक* पर *उच्च स्वर* में *भैरवी सुना क*र जरूरी कामों को अंजाम तक पहुंचाना है...

उसे पता होता है।

मानव संसाधन प्रबंधन का इससे बेहतर क्या उदहारण हो सकता है?

बड़े बड़े उद्योगों में भी कभी कभी इसलिए काम रुक जाता है क्योंकि *जरूरी फ्यूल* नहीं था या कोई *स्पेयर पार्ट* उपलब्ध नहीं था या कोई *रॉ मटेरियल* कम पड़ गया।

पर किसी गरीब से गरीब घर मे भी *नमक* _कम नहीं पड़ता_।

शायद बहुत याद करने पर भी आप को *वह दिन याद न आ पाए* जिस दिन *मां आपको खाने में* सिर्फ इसलिए कुछ नहीं दे पाई कि *बनाने को कुछ नही था* या *गैस खत्म* हो गई थी या *कुकर का रिंग* खराब हो गया था।

हर कमोबेशी और हर समस्या का *विकल्प* एक गृहिणी रखती है।

वो भी *बिल्कुल खामोशी* से।

*सामग्री प्रबंधन* एवं *संचालन*, संधारण प्रबंधन का इससे बेहतर उदाहरण क्या हो सकता है ?

काम वाली बाई का बच्चा दुर्घटना का शिकार हो जाता है।

डॉक्टर बड़ा खर्च बता देता है, बाकी सब बगलें झांकने लगते हैं।

लेकिन वो फटाफट पुराने संदूको में छुपा कर रखे बचत के पैसे निकालती है।

कुछ गहने गिरवी रखती है।

कुछ घरों से सिर्फ साख के आधार पर उधार लेती है।

पर *पैसे का इंतजाम* कर ही लाती है।

*संकटकालीन अर्थ प्रबंध* का इससे बेहतर क्या उदाहरण हो सकता है?

निचले इलाकों में बेमौसम बारिश में घर मे पानी भरने लगे या *बिना खबर* अचानक चार मेहमान आ जाएं।

सब के लिए *आपदा प्रबंधन* की योजना रहती है उसके पास।

और...

सारे प्रबंधन के लिए पास में है बस कुछ आंसू और कुछ मुस्कान।

लेकिन...

जो सबसे बड़ी चीज होती है...

वो है...

जिजीविषा*, *समर्पण* और *प्रेम*।

सफल गृहिणी का *सबसे बड़ा संबल* होता है *सब्र*।

वही सब्र...

जिसके बारे में किसी ने बहुत सटीक कहा है...

*सब्र का घूंट दूसरों को पिलाना*
*कितना आसान लगता है*।

ख़ुद पियो तो
क़तरा क़तरा ज़हर लगता है...

Tuesday, May 22, 2018

 

અગોચર વિશ્વ દેવેશ મહેતા: શરીર વિજ્ઞાાનની ડૉ. કેન્ડસ પર્ટના મતે આપણને સ્વસ્થ કે બીમાર બનાવવા માટે લાગ


અગોચર વિશ્વ દેવેશ મહેતા: શરીર વિજ્ઞાાનની ડૉ. કેન્ડસ પર્ટના મતે આપણને સ્વસ્થ કે બીમાર બનાવવા માટે લાગ

 

 

 

લાગણીઓ - ભાવો માત્ર શરીરના રસાયણો નથી, તે ઈલેક્ટ્રો કેમિકલ સિગ્નલો છે જે શરીરના બધા કોષોના રસાયણો અને વિદ્યુતને અસર કરનારા છે

 

'લાગણી' સાહિત્ય, ધર્મશાસ્ત્ર અને સમાજશાસ્ત્રનો કેન્દ્રિય વિષય રહ્યો છે. ભાવ કવિતાના પ્રાણ છે. એની અભિવ્યક્તિથી ઉત્તમ કવિતા રચાય છે. લાગણીથી માનવી 'માનવ' બનવાની આધ્યાત્મિક ઉત્ક્રાંતિ પ્રાપ્ત કરે છે. થોડા સમય પૂર્વે શરીર વિજ્ઞાાનીઓ માટે લાગણી મસ્તિષ્કના રસાયણોથી ઉદ્ભવતી સંવેદના માત્ર હતી. પરંતુ તાજેતરમાં 'સાઈકોન્યૂરો ઈમ્યૂનોલોજી' ક્ષેત્રે થયેલા અદ્ભુત સંશોધનોએ માનવીના સ્વાસ્થ્ય સાથે એનો અતૂટ સંબંધ જોડી આપ્યો છે.

 

અમેરિકાના વોશિંગ્ટન ડી.સી.માં આવેલ જ્યોર્જ ટાઉન યુનિવર્સિટી ઓફ મેડિસિનના ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ ફિઝિયોલોજી એન્ડ બાયોફિઝિક્સના રીસર્ચ ન્યૂરોસાયન્ટિસ્ટ ડૉ. કેન્ડસ બી. પર્ટ (Candace B. Pert) ને ન્યૂરો પેપ્ટાઈડ્સ, રિસેપ્ટર ફાર્મેકોલોજી અને કેમિકલ ન્યૂરો એનેટોમીના ક્ષેત્રે મહત્વપૂર્ણ સંશોધનો કરવા માટે ઘણા એવોર્ડસ એનાયત કરાયા છે અને એમને ઈન્ટરનેશનલ ખ્યાતિ પ્રાપ્ત થયેલી છે.

 

કેન્ડસ પર્ટ (૨૬--૧૯૪૬ - ૧૨--૨૦૧૩)નું નામ મસ્તિષ્કમાં એન્ડોર્ફિન માટે સેલ્યુલર બાઈન્ડીંગના સ્થાન તરીકે કામ કરતાં 'ઓપિએટ રિસેપ્ટર (Opiate Receptor) ની શોધ કરવા બદલ સ્વર્ણાક્ષરે લખાયું છે. માઈન્ડ-બોડી મેડિસિન અને એચ.આઈ.વી. ટ્રીટમેન્ટના પાયોનિયર સાયન્ટિસ્ટ ગણાય છે.' મસ્તિષ્કના એન્ડોર્ફિન બનાવવાના અજ્ઞાાત રહસ્યોના અજાણ્યા ભવનમાં પ્રવેશવા એક નવું દ્વાર ખોલવાનું કામ કેન્ડસ પર્ટની 'ઓપિએટ રિસેપ્ટર'ની શોધે કર્યું. ૨૦૦૪માં  'What the Bleep do you know (વ્હોટ બ્લીપ ડુ યુ નો) ?' ડોક્યુમેન્ટરી ફિલ્મમાં કેન્ડસે ભૂમિકા ભજવી હતી.

 

૨૦૦૯માં લૂઈસ હે (Louise Hay) ના મૂવી 'You can Heal Your Life (યુ કેન હિલ યોર લાઈફ)માં પણ એમણે એમના લાગણી વિશેના, શરીર-મનના જોડાણ વિશેના મહત્વના સંશોધનોની વાત કરી છે. એપ્રિલ ૧૨, ૨૦૦૮માં એમને સાઈકોન્યૂરો ઈમ્યુનોલોજી ક્ષેત્રે 'હોલિસ્ટિક મેડિસિન' પ્રદાન કરવા અંગે એવોર્ડ અપાયો હતો. રીતે ન્યૂયોર્ક ઓપન સેન્ટર તરફથી કેન્ડસ પર્ટને નવેમ્બર ૨૦૦૬ના રોજ શરીર વિજ્ઞાાન અને હૃદયથી અનુભવાતી લાગણી વચ્ચે સંબંધ શોધવાના સેતુ રૃપ બની એનું સફળ નેતૃત્વ કરવા બદલ પણ એમનું બહુમાન કરાયું હતું. Molecules of Emotion & why you feel the way you feel (મોલિક્યુલ્સ ઓફ ઈમોશન : વ્હાય યુ ફિલ વે યુ ફિલ) ડૉ. કેન્ડસ પર્ટનું પ્રસિદ્ધ પુસ્તક છે. રીતે એમનું 'Every thing you need to know to feel Go(o)d¥ પુસ્તક પણ જાણીતું છે જે તેમણે નેન્સી મેરીઓટ સાથે લખ્યું છે.

 

૧૯૭૨માં જ્યારે કેન્ડસ પર્ટ જ્હોન હોપકિન્સ યુનિવર્સિટી સ્કૂલ ઓફ મેડિસિનમાં અભ્યાસ કરતા હતા ત્યારે સોલોમન સ્નાઈડરના હાથ નીચે પ્રયોગશાળામાં કામ કરતા 'ઓપિએટ રીસેપ્ટર'ની શોધ કરી હતી. કોષીય (Cellular) જગ્યા છે જ્યાં શરીરના પીડાશામકો (Pain killers) અને પ્રસન્નતા ઉત્પાદકો (Bliss makers) એવા એન્ડોર્ફિન્સ (Endorphins) કોષો સાથે જોડાય છે અને એમનો વિસ્મયજનક જાદુ બતાવે છે. એન્ડોર્ફિન શબ્દ 'એન્ડોજિનસ' (endogenous) અને મોર્ફિન (morphins) શબ્દોના સંયોજનથી બન્યો છે. મનુષ્ય અને બીજા પ્રાણીઓના શરીરમાં એન્ડોજિનસ ઓપિઓઈડ (opioid) ન્યૂરોપેપ્ટાઈડ્સ અને પેપ્ટાઈડ્સ હોર્મોન્સ જોવા મળે છે.

 

ડૉ. કેન્ડસ પર્ટ કહે છે કે લાગણીઓ - ભાવો માત્ર શરીરના રસાયણો નથી, તે ઈલેક્ટ્રો કેમિકલ સિગ્નલો છે જે શરીરના બધા કોષોના રસાયણો અને વિદ્યુતને અસર કરનારા છે. શરીરની વિદ્યુતકીય સ્થિતિ લાગણીઓથી નિયમન કરાય છે જે શરીરની અંદરના વિશ્વને બદલે છે. શરીરની અંદરનું વિશ્વ બદલાય એટલે શરીરની બહારનું વિશ્વ પણ બદલાય છે. ‘As feelings change, the mixture of peptides travel through out yourbody and your brain and they are literally changing the chemistry of every cell in your body.’

 

હવે લાગણીઓને ન્યૂરો સાયન્સ અને બાયોલોજીની દ્રષ્ટિએ નહીં ભૌતિક વિજ્ઞાાનની દ્રષ્ટિએ પણ મૂલવવી પડે એમ છે. તેના પણ વાઈબ્રેશન્સ હોય છે જેની શરીર પર અસર પડે છે. ન્યૂરોટ્રાન્સમીટર્સ કેમિકલ્સ છે પણ તે વિદ્યુત ભાર (ઈલેક્ટ્રિકલ ચાર્જ)નું વહન કરે છે. ન્યૂરોલોજિકલ સ્તર પર પોતાના અસ્તિત્વની 'હોવાપણા'ની લાગણી ઈશ્વરના તત્વ સાથે જોડાય છે. હું ઈશ્વરના આશિષ પામેલ છું.( I am blessed) લાગણી મસ્તિષ્કમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. આશીર્વાદ (Blessing) અને આનંદ (Bliss) એક મૂળમાંથી પ્રકટ થાય છે. આનંદની અનુભૂતિ માટે આપણે અંદરથી સખત રીતે જોડાયેલા છીએ.

 

સામાન્ય અને પ્રાકૃતિક છે. દરેકને સુખની શોધ હોય છે જે એના અંત:કરણના ભાવના મૂળ સ્રોત સાથે જોડાવાથી પૂર્ણ થાય છે. આનંદની કુદરતી અનુભૂતિ માનવીને ઊર્ધ્વીકૃત કરે છે અને એને સ્વસ્થ કરે છે. માનવીએ અંત:કરણથી પ્રસન્ન અને પરિતુષ્ટ રહેવું એના સ્વાસ્થ્યની જડીબુટ્ટી છે. દરેક વસ્તુને આધ્યાત્મિક દ્રષ્ટિએ જોવી, જાણવી, અનુભવવી. દરેક પળે, પ્રત્યેક પરિસ્થિતિમાં એણે બધું હકારાત્મક ભાવથી જોવું. જે થાય છે તે સારા માટે થાય છે એવો સ્વીકૃતિ ભાવ રાખવો. જો 'બધું સારું છે, મને ગમે છે એવી 'feeling good’ (ફિલિંગ ગુડ')ની લાગણી અનુભવે તો એને 'ઈશ્વર' (ર્યગ) ની અનુભૂતિ કરવા જેવું થશે.

 

લાગણી અને ઈમ્યૂન સીસ્ટમ બે અલગ વસ્તુઓ નથી. આપણી લાગણીના વાહકો આપણી ઈમ્યૂન સીસ્ટમ બને છે. શરીરના કોઈ ભાગ પર ઘા પડે તો ત્યાં નવા કોષ આવી જાય છે અને રૃઝ આવી જાય છે. પ્રક્રિયામાં પેપ્ટાઈડ્સ એમને સંયોજિત કરે છે જેનાથી રૃઝ આવે છે. આમ રોગોમાં થતું હિલિંગ આપણા લાગણી તંત્રથી નિયંત્રિત છે. બધા રોગના જંતુઓ (વાઈરસ) રિસેપ્ટર કોષ (બીનન) ની સપાટી પરથી એમાં પ્રવેશવાનો પ્રયત્ન કરે છે. સ્વાભાવિક રીતે કોષ વાઈરસને અંદર પ્રવેશવા દેતા નથી.

 

એટલે યુક્તિ કરીને અંદર દાખલ થવાનો પ્રયત્ન કરે છે. ચોર, લૂંટારા કે આતંકવાદી હૂમલાખોર જેમ પોલીસ કે સૈનિકનો પહેરવેશ પહેરી અંદર દાખલ થઈ જાય એમ વાઈરસ પોતાની ઉપર પ્રોટીનનો પહેરવેશ ધારણ કરી લે છે. છદ્મવેશી પ્રોટીનવાળા વાઈરસયુક્ત રિસેપ્ટર પેલા અસલ જેવા દેખાતા હોય છે. પણ લાગણીના તંત્રથી જોડાયેલા હોય છે. લાગણીથી ઉદ્ભવતું કુદરતી કેમિકલ વ્યક્તિમાં કેટલું છે પ્રમાણે એને કોષમાં દાખલ થવાનું કે થવાનું નિર્મિત થાય છે.

 

નકારાત્મક લાગણીવાળા, લાગણીથી વિચલિત ખાલી રિસેપ્ટરમાં પેલા પ્રોટીનનું મ્હોરું પહેરેલા વાઈરસ પ્રવેશી જાય છે અને છૂપા દુશ્મન બની અંદરથી રોગ પ્રતિકારક શક્તિ (ઈમ્યૂનિટી) ઘટાડી રોગ ઉત્પન્ન કરી એને પ્રવૃદ્ધ કરે છે. પ્રેમ, પરોપકાર, પ્રસન્નતા, સંતોષ, સર્વસ્વીકૃતિ ભાવ, શ્રધ્ધા વગેરે હકારાત્મક સદ્ભાવો એક પ્રકારનું 'બાયોલોજિકલ મિકેનિઝમ' છે જે આપણી ઈમ્યૂનિટીને વધારી આપણને સ્વસ્થ અને સુખી રાખે છે.

Archives

June 2006   July 2006   July 2007   October 2007   March 2008   April 2008   September 2008   October 2008   October 2010   November 2010   December 2010   January 2011   February 2011   March 2011   April 2011   May 2011   June 2011   July 2011   August 2011   September 2011   October 2011   November 2011   December 2011   January 2012   February 2012   March 2012   April 2012   May 2012   June 2012   July 2012   August 2012   September 2012   October 2012   November 2012   December 2012   January 2013   February 2013   March 2013   April 2013   May 2013   July 2013   August 2013   September 2013   October 2013   November 2013   December 2013   January 2014   February 2014   March 2014   May 2014   July 2014   August 2014   September 2014   October 2014   November 2014   December 2014   January 2015   September 2015   October 2015   November 2015   February 2016   March 2016   May 2016   June 2016   July 2016   August 2016   September 2016   October 2016   November 2016   December 2016   March 2017   April 2017   May 2017   June 2017   July 2017   August 2017   September 2017   March 2018   April 2018   May 2018   June 2018   July 2018   September 2018   January 2019   March 2019   September 2019  

This page is powered by Blogger. Isn't yours?

Subscribe to Posts [Atom]